بررسی روند فولیکولوژنز بوسیله میکروسکوپ الکترونی پس از قرارگیری در معرض میدان الکترومغناطیس

مقدمه: میدان الکترومغناطیس حاصل از وسایل الکتریکی مختلف نظیر لوازم خانگی، ابزارهای تشخیصی و صنعتی سبب شده است که انسانها دائمأ در معرض این فاکتور محیطی قرار گیرند. گرچه نتایج حاصل از بررسی های اپیدمیولوژیک و تجربی نشان دهنده اثرات سو میدان های الکترومغناطیس بر سیستم های بیولوژیک است؛ ولی در مورد مکانسیم عمل و اثرات دقیق آنها وحدت نظر وجود ندارد. هدف از بررسی حاضر مطالعه اثرات مورفولوژیک میدان های الکترومغناطیس بر بافت تخمدان در سطح سلولی و با استفاده از میکروسکوپ الکترونی می باشد. مواد و روشها: برای این منظور ،30 سر رت ماده بالغ نژادwistar تهیه و رت ها به دو گروه کنترل و آزمایش، هر گروه 15 سر رت تقسیم شدند. رت های گروه آزمایش به مدت چهار ماه و روزانه چهار ساعت در معرض میدان الکترومغناطیسی با شدت mt3 قرار گرفتند. پس از اتمام دوره آزمایش، تخمدانهای هر دو گروه آزمایش و کنترل جدا گردید و پس از فیکس نمودن و آماده سازی با میکرو سکوپ الکترونی عبوری (tem) مطالعه شد. بررسی های مورفومتریک به طریق شمارش و اندازه گیری بر روی میکروگرافها انجام و میانگین پارامترهای کمی با استفاده از t-test مورد آنالیز قرار گرفت. برای آنالیز داده ها از نرم افزار آماری spss استفاده و 05/0= به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد. نتایج: مطالعه باtem نشان داد که در گروه آزمایش و تحت تاثیر میدان الکترومغناطیس، در مقایسه با گروه کنترل، اووسیت ها چروکیده می شوند و ضخامت زونا پلوسیدا از mm 42/0 47/4 در گروه کنترل به mm25/024/3 کاهش می یابد و تعداد میکروویلی های نفوذ کرده به آن از تعداد 56/08/9 در هر سانتی متر مربع در گروه کنترل به 83/0 13/4 عدد در هر سانتی متر مربع در گروه آزمایش کاهش می یابد که این کاهشها از نظر آماری معنی دار می باشد (001/0p<). در سیتوپلاسم اووسیت رت های گروه آزمایش تیغه های سیتوپلاسمی متراکم تر می گردد و هسته سلول های گرانولوزا متراکم و دارای کروماتین حاشیه ای می شود و واکوئل های متعدد ظاهر می گردند. از دیگر تغییرات مورفولوژیک قابل مشاهده در سلول های گرانولوزای گروه آزمایش، مبهم شدن کریستا های میتوکندری ها، بروز علائم آپوپتوز در این سلول ها از قبیل فاصله گیری از سلول های مجاور و پیدایش اجسام آپوپتوزی بود که با افزایش تعداد ماکروفاژها همراه بود. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل میدان الکترومغناطیس با اثرگذاری بر عملکرد سلولها، تغییرات غشایی و القاء آپوپتوز باعث مهار رشد فولیکولها و رسیدگی اووسیت می گردد. بر این اساس می توان نتیجه گیری کرد که میدان های الکترومغناطیس با مکانیسم های فوق بر روند تکامل طبیعی اووژنز تأثیر گذاشته و می تواند زمینه ساز کاهش باروری گردد.